‘Tatar’ kelimesi, on üçüncü yüzyılda ‘Moğol’ kelimesinin yerine kullanılmıştır. Ordusunun çoğunluğu Türk olmakla birlikte Tatarlar (Moğollar), Çin, Türkistan, Iran, Anadolu, Irak, Suriye, Sibirya, Rusya, Doğu Avrupa, Kırım ve Polonya‘yı on üçüncü yüzyılda zaptettiler. Hazar Denizi ve Karadeniz’in kuzeyinde yaşamış olan Göktürk, Hun, Peçenek, Kıpçak ve Bulgar Türklerinin torunları ve Moğol ordusuyla gelen kalabalık Türk kütleleri, Moğol (Tatar) hakimiyetinde yaşadıklarından siyasî yafta olarak ‘Tatar’ diye anılır hale geldiler.

 

Cengiz Han’ın oğlu Cuci’nin oğlu Batu Han’ın hükümdarlığında, Karadeniz ve Hazar Denizi’nin kuzeyinde, Arapların ve Avrupalıların ‘Altın Orda’ (Altınordu) (Rusçası Zolotaya Orda) dedikleri ‘Gök Orda’ devleti ortaya çıktı.

Gök Orda’da (Altın Orda’da) hanedan Cengız Han soyundandı, fakat ‘Türk unsuru o kadar kuvvetliydi ki on dördüncü yüzyıl başlarında Altın Orda bu unsurun tesirine direnemedi ve bir Türk Devleti haline geldi’. Gök Orda Hanı Toktamış 1396’da Timur’a yenilince, bu hanlık parçalandı; toprakları üzerinde Kazan, Kırım, Astrahan ve Kasım Hanlıkları kuruldu. Bu hanlıkların sadece hanları ve yüksek kademedeki idarecileri gerçek Tatar, yani Moğol idiler, fakat, idare edilenlere de hükümdarlarından dolayı Tatar denildi: Türkistan’daki Türklere, başlarındaki Özbek Han’dan dolayı ‘Özbek’ denmesi, son Gök Orda (Altın Orda) Hanı Toktamış’a karşı ayaklanıp onunla savaşan tümen (10.000 atlı) beyi Nogay’ın buyruğu altındakilere ve onların günümüze kadar gelen torunlarına ‘Nogay’ adı verilmesi, Osmanlı idaresindekilere ‘Osmanlı’ denilmesi gibi.

 

Kısacası, yirminci yüzyılda, kendilerine ‘Tatar’ denilen Rusya Türkleri, Moğol değil, ataları Moğol (Tatar) idaresinde yaşamış ve zamanla Moğolları da Türkleştirmiş olan Türk boylarıdır.

Günümüzde, Rusya Federasyonu içinde, başkenti Kazan şehri olan Tataristan vardır. Bu ülkede, halkın yarısı kadar Tatar, yarıya yakını da Rustur. Kazan Tatarları, Türkçenin Kıpçak lehçesinin bir şivesini konuşurlar, ataları İtil (Volga) Bulgarları ve Kıpçaklardır.

İşte, Tatarca dedimiz zaman, biz ilk planda Kazan Tatarcasını kastediyoruz.